If one, settling a pillow by her head,
Should say: “That is not what I meant at all.
That is not it, at all.”
T.S. Eliot, "The Love Song of J. Alfred Prufrock"
Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ελλάδα. Πρόκειται για ένα φάντασμα stricto sensu. Όπως όλα τα φαντάσματα, παραμένει ανήσυχο στο βαθμό που κάτι το οποίο αφορούσε τη ζωή του παραμένει θολό και ατακτοποίητο. Όπως όλα τα φαντάσματα, παραμένει ταυτόχρονα βουβό και απαιτητικό. Όπως όλα τα φαντάσματα, μοιάζει να ζητάει κάτι, αλλά το τι ακριβώς παραμένει αινιγματικό.
Και ο Δεκέμβρης του 2009, γιατί για το δικό του φάντασμα πρόκειται, μας απευθύνει κάτι αινιγματικό--τόσο για αυτούς που συμμετείχαν όσο και για όσους έμειναν, όπως ο γράφων, παρατηρητές εκ του μακρόθεν· τόσο για τα υποκείμενα της εξέγερσης όσο και σ' αυτά της καταστολής· τόσο για τους "συμπαθούντες" όσο και για τους φοβισμένους και οργισμένους "νοικοκύρηδες"· τόσο για τους "δράστες", όσο και για τους "θεωρητικούς", τους σχολιαστές, τους "ειδικούς". Η ερώτηση "τι ήταν στην πραγματικότητα ο Δεκέμβρης" δεν επιδέχεται ούτε την απλή άρνηση (δεν ήταν τίποτε το σημαντικό· ήταν μία απλή αρρυθμία στην καρδιά της νεότερης ελληνικής δημοκρατίας· ήταν μία "κακιά στιγμή" στις σχέσεις πολιτών-κράτους· ήταν προβοκάτσια, το αποτέλεσμα οχλαγωγίας από σκοτεινά κέντρα αποφάσεων, κλπ), ούτε την εξιδανευτική πολιτικοποίηση (ήταν μια αυτοδύναμη έκφραση της λαϊκής θέλησης· ήταν μία ξεκάθαρη πολιτική απάντηση σε μια επονείδιστη κατάσταση πραγμάτων· ήταν η βάση για μια σειρά νέων, ανάλογων κινητοποιήσεων· ήταν το σημείο στροφής της ελληνικής κοινωνίας προς μια νέα πολιτική κατεύθυνση, κλπ). Ο Δεκέμβρης δεν μπορεί ούτε να περισταλλεί σε ασήμαντη εξαίρεση από μία κατάσταση εύρυθμης κοινωνικής φυσιολογικότητας, ούτε να αναχθεί σε ξεκάθαρη έκφραση μιας καινοφανούς και επαναστατικού χαρακτήρα νόρμας· δεν μπορεί να περιγραφεί ούτε ως χαοτικά ασυντόνιστος, ούτε ως αποκαλυπτικός της πολιτικής θέλησης μιας ταυτοποιήσιμης και οργανωμένης κοινωνικής ομάδας· δεν υπήρξε ούτε αφελώς "αυθόρμητος", ούτε κυνικά προσχεδιασμένος· δεν είναι ούτε μηχανικά και "επετειακά" επαναλήψιμος, ούτε εγκλωβισμένος σε μια ορφανή από συνέχεια, ουσιαστικά εξουδετερωμένη μοναδικότητα.
Ο Δεκέμβρης λοιπόν δεν ήταν, δεν είναι, τίποτε άλλο από μια σειρά από διπλές αρνήσεις, με τις οποίες ένα κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας κατέγραψε μια εν μέρει καταστροφική και εν μέρει δημιουργική απορία. Απορία με την κυριολεκτική έννοια του όρου: δισταγμό μπροστά από ένα σταυροδρόμι, αβεβαιότητα για την κατεύθυνση που μπορεί κανείς να ακολουθήσει, στιγμιαία συναίσθηση αδιεξόδου. Ο Δεκέμβρης δεν είχε αιτήματα. Δεν γνώριζε ποια ήταν τα αιτήματά του. Γνώριζε απλά τι δεν μπορούσε να συνεχιστεί άλλο γιατί είχε καταστεί αφόρητο. Τα παιδιά που μίλησαν στην Αυγή σε μια συνέντευξη που ο γράφων βρήκε πολύ πιο ενδιαφέρουσα από τις περισσότερες "επώνυμες" απόπειρες να δοθεί επιτέλους ένα όνομα στον Δεκέμβρη (αν και το μόνο αληθές όνομα του Δεκέμβρη είναι "Δεκέμβρης", ένα όνομα ουδέτερο νοήματος, χωρίς ταυτοποιήσιμη θέση στο υπάρχον πολιτικό φάσμα) το είπαν απλά έτσι:
"Είναι ότι κάτι γινόταν, κάτι άλλαζε".
"Κάτι γινόταν". Αλλά τι; "Κάτι άλλαζε". Αλλά τι; H φράση ονομάζει ένα συμβάν και ταυτόχρονα αφήνει την φύση του ασαφή· αναδεικνύει ένα κίνητρο συμμετοχής αλλά δεν μπορεί να το προσδιορίσει πέρα από αυτή τη μία λέξη: "Κάτι".
Όχι "τίποτε". Ούτε "αυτό" ή "εκείνο". "Κάτι". And you know something is happening here, but you don't know what it is, τραγούδαγε ο Dylan το 67-68. Ο Δεκέμβρης δεν ήταν η καθαρά μηδενιστική επιθυμία για το τίποτε. Ούτε η καταφατική επιθυμία για την μία ή την άλλη μεταρρύθμιση, την μία ή την άλλη ανταπόκριση σε αυτό ή το άλλο αίτημα. Δεν εξελίχθηκε σε μακρόπνοο χειραφετητικό κίνημα, ούτε μπόρεσε να παρέξει βάσεις για την αλλαγή πολιτικών συσχετισμών. Ούτε εξελίχθηκε όμως σε εκ των προτέρων συμβιβασμένο με την τάξη πραγμάτων συνδικαλιστικό αίτημα. Δεν ζήτησε τίποτε. Δεν έδωσε όνομα στο "κάτι." Αυτή είναι η αδυναμία του. Και η δύναμή του.
Ο Δεκέμβρης ήταν η επιθυμία για "κάτι" λοιπόν. Αλλά αυτό είναι ήδη πλεονασμός. "Ο Δεκέμβρης ήταν η επιθυμία", καλύτερα. Γιατί η επιθυμία είναι πάντα επιθυμία για "κάτι", "κάτι" που όμως δεν μπορεί να ονομαστεί, γιατί δεν μπορεί να δοθεί, να προσφερθεί απ' τον άλλο. Η επιθυμία γνωρίζει μόνο την έλλειψη, αυτό που δεν την καλύπτει, αυτό που δεν την εκπληρώνει. Καλύτερα: η επιθυμία αφαιρεί τον εαυτό της από κάθε απάντηση στο χωρίς όνομα αίτημά της για "κάτι." Η επιθυμία μιλάει αποφατικά και εκ των υστέρων: "That is not it at all. That is not what I meant at all", με τα λόγια του Eliot στις αρχές του 20ου αιώνα. Και με αυτά των παιδιών του Δεκέμβρη: "Δεν ξέραμε ακριβώς τι θέλαμε, αλλάξέραμε ότι αυτό που έχουμε δεν ήταν καλό, δεν μας έκανε"...............
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου